Rapportnummer 368 door Pleijte, M., M. van Buuren, H. van Engen & M. van Moûrik
Wageningen, mei 2021
Oorsprong denktank: Project West-Zeeuws-Vlaanderen Schetsen aan de toekomst.
Stichting Duurzaam Groede *2014 Duurzaam Groede bestaat uit een groep burgers (met diverse politieke en maatschappelijke achtergrond) die van mening is dat alleen door actieve deelname van burgers het proces om te komen tot een duurzame samenleving, kans van slagen heeft.
Wageningen Environmental Research maakt deel uit van Wageningen University & Research en levert expertise op het gebied van de groene ruimte en het duurzaam maatschappelijk gebruik ervan: kennis van water, natuur, biodiversiteit, klimaat, landschap, bos, ecologie, milieu, bodem, landschap, land- en ruimtegebruik, geo-informatie, remote sensing, stedelijk groen, recreatie etc.
Maatschappelijke organisaties zoals burgerinitiatieven, verenigingen en belangengroepen die niet over voldoende financiële middelen beschikken, kunnen met onderzoeksvragen terecht bij de Wageningen Wetenschapswinkel. Deze biedt ondersteuning bij de realisatie van onderzoeksprojecten. Aanvragen moeten aansluiten bij de werkgebieden van Wageningen University & Research: duurzame landbouw, voeding en gezondheid, een leefbare groene ruimte en maatschappelijke veranderingsprocessen.
Dit rapport 549961 (wur.nl) is een compilatie van alles wat er is gebeurd en gedaan in het wetenschapswinkelproject. Voor buitenstaanders, maar ook voor deelnemers, geeft het waarschijnlijk niet gemakkelijk toegang tot de doelen en achtergronden van dit project. Het rapport wil een bron van inspiratie zijn, maar is caleidoscopisch (met veel verschillende invalshoeken-red.) van aard. Wij proberen de lezers met dit voorwoord daarom focus mee te geven. Waarom deze verkennende studie naar een duurzame toekomst voor West-Zeeuws Vlaanderen?
Er zijn twee aanleidingen:
- De wereldwijde noodzaak om duurzaamheid in al ons handelen centraal te stellen in verband met klimaatverandering en alles wat daarmee samenhangt, zoals de afnemende biodiversiteit, de energietransitie, de toekomst van onze landbouw enzovoort. Onze nationale regering, Europa en de Verenigde Naties hebben daarvoor doelen geformuleerd en er komen ook heel veel middelen vrij om acties te ondersteunen. Elke regio moet hier een visie op hebben om mee te liften met die middelen.
- Maar ook lokaal: de werking van het beleidsdocument Natuurlijk Vitaal en onderliggende en parallelle visies over West-Zeeuws-Vlaanderen lopen op hun eind. Ze hebben twintig tot dertig jaar lang sturing gegeven aan de ruimtelijke ontwikkelingen in het gebied. Dat was behulpzaam om een koersvaste bestuurlijke omgeving te creëren voor ondernemers en burgers. De projecten en ontwikkelingen daaruit zijn allemaal zo langzaamaan gerealiseerd. Denk aan Het vergrote Zwin, Waterdunen, de Nieuwe veilige en landschappelijke kust, de verstedelijking ten behoeve van het toerisme, de Staats-Spaanse Linies en vele andere. De vraag is nu: wat is de koers voor de komende twintig jaar?
Bijgaande verkenning geeft een caleidoscopisch beeld van de denkoefeningen die een grote groep bewoners, ondernemers en ngo’s (denk aan ZLTO, Recron, e.a.) samen met de onderzoekers en studenten van de Wageningen Universiteit en de Academie voor Bouwkunst Amsterdam hebben gedaan. Dat leverde een aantal centrale en kansrijke opgaven op waaraan gewerkt zou kunnen worden als grondslag voor nieuwe visies op een duurzaam West-Zeeuws-Vlaanderen. Een opmaat voor een opgefriste beleidscontext voor de komende twintig tot dertig jaar. Dat maakt het ook mogelijk om op het juiste moment aan te haken bij provinciale en nationale ambities en financieringsmiddelen.
Wat zijn die kansrijke en noodzakelijke opgaven? Uit de gesprekken en ateliers kwamen in elk geval de volgende drie opgaven naar voren:
- De verschijningsvorm en programmatische differentiatie van de onvermijdelijke doorgroei van het toerisme langs de West-Zeeuws-Vlaamse kust.
- De inrichting en doorontwikkeling van het oeroude krekenlandschap voor toerisme, biodiversiteit en zoetwater.
- De potenties van de zone van de Staats-Spaanse linies voor bosontwikkeling, cultuurhistorie en toerisme.
Daarnaast zijn natuurlijk ook de kwalitatieve en programmatische opgaven van de kleine kernen in West- Zeeuws-Vlaanderen aan de orde, maar dat was geen onderwerp van deze studie.
De kansen die voorliggen, kunnen heel goed worden uitgewerkt en benut, juist in samenwerking met de belangrijke ngo’s en actieve bewonersgroepen in het gebied en hun vertegenwoordigers. Dat is zeer belangrijk. Want er is echt een context nodig voor individuele ambities en initiatieven. Dit rapport is daartoe een uitnodiging. Stichting Duurzaam Groede heeft de intentie om met de regionale partners en andere belangstellenden een vervolg te geven aan dit rapport zodra dit fysiek mogelijk is.
Bart Groot (stichting Duurzaam Groede) en Joost Schrijnen (adviseur van stichting Duurzaam Groede).